dark horse --- намын тэргүүний суудлын "битүү нэр дэвшигч"
debate a point --- хэлэлцэх
debates --- парламентын хуралдааны тайлан
debtor nation --- өртэй үндэстэн улс
decision --- шийдвэр тогтоол
decisive vote --- шийдвэрлэх санал
declaration day --- санал хураалтын дүнг зарлах өдөр
declaration of the roll --- санал хураалтыг зарлах
declaration of human rights --- хүний эрхийн тунхаг
declaration of independence --- тусгаар тогтнолын тунхаг
declaration of the rights of man and citizens --- хүний ба иргэдийн тунхаг
declare state of emergency --- онц байдал зарлах
decree --- хууль тогтоол зарлиг тушаал
deductive method --- дедуктив арга
deep politician --- алсын хараатай улс төрч
defeat of a party --- нам ялагдах (сонгуульд)
defeat of a bill --- хуулийн төсөл "унах"
detect of power --- эрх мэдэлгүй
detective decree --- бүрэн бус, түүхий тогтоол
defence act --- батлан хамгаалах хууль
defence of human rights --- хүний эрхийг хамгаалах
defiance --- хууль зөрчих, үл дагах
deficit of power --- засаглалын хомсдол
de jure --- хууль ёсоор эрхийнхээ дагуу
delegate --- бүрэн эрх олгох
delegation --- төлөөлөгч, сонгогчийн захиас
deliberation --- нийт үндэстний төлөөлөл
delicate stage in negotiation --- хэлэлцээрийн ээдрээтэй үе
delinquent state --- олон улсын эрх зүй зөрчсөн улс
deliver the ward vote --- дүүргийн сонгогчдын саналыг талдаа татах
demagogue --- ард түмний нэр баригч
demand --- шаардах, шаардлага тавих
demobilization --- халагдах
democracy --- ардчилал
democratic centralism --- ардчилсан төвлөн удирдах ёс
democratic consolidation --- ардчиллын бэхжилт
democratic election --- ардчилсан сонгууль
democratic experience --- ардчиллын туршлага
democratic means --- Ардчилсан арга хэрэгсэл
democratic president --- ардчилсан намаас гарсан ерөнхийлөгч
democratic system --- ардчилсан систем
democratic tranzition --- ардчиллын шилжилт
democratization --- ардчиллах үйл явц
denial of facts --- баримтыг няцаах үгүйсгэх
denizen -- гадаадын иргэнд харъяатын эрх олгох
denounce --- шийтгэх, буруушаах
department --- тэнхим хэлтэс
dependency theory --- гадны орноос хамаарах тухай онол
dependent country --- хараат орон
deploy --- дархан байрлах задрах
deportation --- нутгаас нь хөөх
deposition --- албан тушаалаас буулгах
deputy --- төлөөлөгч
deputy chairman --- орлогч дарга
deputy minister --- дэд сайд
deregulation --- эдийн засагт оролцохыг багасгах
derogation --- хуулийн зарим хэсгийг хүчингүй болгох
derogation of power --- засгийг сулруулах, үл ойшоох
despotism --- дарангуйлах ёс
destroy a document --- бичиг баримтыг устгах
destroy a reputation --- нэр хүдэд сэв суулгах
determinants of politics --- улс төрийн шийдвэрлэгч хүчин
determine the foreign policy --- гадаад бодлогыг тодорхойлох
devastate a country --- улс орныг цөлмөх, хоосруулах
dialectics --- диалектик
diaspora --- уугуул нутгаасаа өөр оронд амьдрагч угсаатны бүлгүүд
dictator --- дарангуйлагч
dictatorship --- дарангуйлал
diet --- япон парламент
digest --- товч агуулга
dignity --- дээд албан тушаал
diplomacy --- дипломат ёс
diplomatic reception --- дипломат хүлээн авалт
diplomatic relations --- дипломат харилцаа
diplomatic service --- дипломат алба
diplomatic solution --- дипломат шийдэл
direct democracy --- шууд ардчилал
direct socialization --- шууд нийгэмшил
direct the economy --- эдийн засгийг удирдах
direction --- удирдлага захиргаа
director --- захирал, дарга
disarmament conference --- зэвсэг хураах бага хурал
discharge --- цагаатгах
discharge from the army --- цэргээс чөлөөлөх
discord --- санал зөрөлдөх, үл зөвшөөрөх
discussion --- хэлэлцэх, хэлэлцээр
disfranchise --- сонгуулийн эрх хасах
disobey the law --- хуульд захирагдахгүй байх
dissipation of a state --- уос гүрний задрал
dissolution of the government --- засгийн газар огцрох
district --- сонгуулийн хэсэг
diverge from a promise --- амлалтаас ухрах
divide the house --- танхимд санал хураах
divulgence of state secret --- төрийн нууц задруулах
document --- баримт бичиг
domestic policy ---дотоод бодлого
dominion --- ноёрхол, засаг
double market --- давхар зах зээл
downsize the bureaucracy --- төрийн албан хаагчдыг цомхотгох
draft legislation --- хууль тогтоомжийн төсөл
draft treaty --- гэрээний төсөл
draw a conclusion --- санал дүгнэлт гаргах
durable agreement --- урт хугацааны хэлэлцээр
dynasty --- нэг угсааны хаад, эзэнт улс
Monday, December 20, 2010
Saturday, December 18, 2010
Улс төрийн томъёоны толь5
cabinet --- сайд нарын танхим
cabinet crisis --- засгийн газрын хямрал
cabinet government --- танхимын засгийн газар
cabinet decision --- засгийн газрын шийдвэр
cabinet minister --- засгийн газрын гишүүн
call session --- чуулган хуралдуулах
call of the roll --- нэрээр санал хураах, өгөх
call new election --- шинэ сонгууль зарлах
campaign biography --- сонгуульд нэр дэвшигчдийн намтар
candidate-financing --- нэр дэвшигчдийн санхүүжүүлэх
candidate image --- нэр дэвшигчдийн төлөв төрх
candidature --- нэр дэвшигч
canon --- дүрэм, журам, хууль
canvass --- санал тоолох
capacity --- албан тушаал, эрх хэмжээ
capital point --- гол асуудал
captain -- удирдагч, тэргүүн
card vote --- төлөөлүүлэн санал хураах
caretaker government --- түр засгийн газар
carpet-bag government --- амер.тохиолдлын улс төрчдийн засаг
carriage --- хуулийн төсөл, санал тогтоол батлах
carry election --- сонгууль явуулах, олонхийн санал авах
case law --- жишээгээр шийтгэх хууль зүй
cast a ballot --- сонгуулийн хуудас олгох
cast a vote --- санал өгөх
catch-all party --- өргөн хүрээний нам
caucus --- гол төлөв намын дээдчүүдийн хаалттай хуралдаан
cautious policy --- хүлээж харзансан бодлого
censorship --- хяналт
censure --- буруушаах, шийтгэх
central authority --- төр засгийн төв байгууллага
central committee --- төв хороо
central election body --- сонгуулийн төв комисс
centralized bureaucratic state --- төвлөрсөн бюрократ төр
centralized economy --- төвлөрсөн эдийн засаг
centris party --- төвийн нам
ceremonial --- албан ёсны
chair --- даргалах , даргын суудал
chair of state --- төрийн өндөр албан тушаал
chairman of the state great --- УИХ-н дарга
challenge --- сонгогчийг санал өгөхөөс татгалзах
chamber --- парламентийн танхим
charismatic authority --- харизмат засаглал
charismatic ruler --- харизмат удирдагч
charter of the united nations --- НҮБ-н дүрэм
checks and balances --- засаглалын салаа мөчрүүд харилцан тэнцвртэй хяналттай байх зарчим
check-list --- сонгогчдийн нэрийн жагсаалт
cherish freedom --- эрх чөлөөгөө эрхэмлэх
chief of state --- төрийн тэргүүн
chief justice --- ерөнхий шүүгч
chief executives --- гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн
chief problem ---үндсэн гол асуудал
china's national people's congress --- бүх хятадын ардын төлөөлөгчдийн их хурал
chinese communist party --- хятадын коммунист нам
chinese political thought --- хятадын улс төрийн сэтгэлгээ
choose the president --- ерөнхийлөгч сонгох
christian democratic party --- христосын ардчилсан нам
circumvention of law --- хуулийг тойрч гарах
cite --- шүүхэд дуудагдах
city counsil --- орон нутгийн захиргааны зөвлөл
city court --- хотын шүүх
civil agent --- төрийн албан хаагч
civil servant --- төрийн албан хаагч
civil service --- төрийн алба
civil society --- иргэний нийгэм
civil war --- иргэний дайн
civilization --- соёл иргэншил
civilizational clash --- соёл иргэншлийн мөргөлдөөн
clamor --- шуугийн, эсэргүүцэл шум
class division --- ангийн хуваагдал
class entity --- ангийн мөн чанар
class enemies --- ангийн дайснууд
class struggle --- ангийн тэмцэл
classical liberalism --- уламжлалт либерал үзэл
classification --- ангилал
clause --- зүйл, хэсэг статья
clause-by-clause --- зүйл бүрээр нь, зүйл дараалал хэлэлцэх , санал авах
cleavage --- салж бутрах, санал зөрөх, хагарал
cleft country --- хагарч бутарсан улс
close down --- хаагдах, ажлаа зогсоох
closed issue --- шийдэгдсэн асуудал
closed primary --- хаалттай урьдчилсан сонгууль
closed session --- хаалттай хуралдаан
closing speech --- хааж үг хэлэх
coalition government --- эвслийн засгийн газар
coalition --- сөрөг хүчнүүдийн эвсэл
code law --- төрөлжсөн хууль
code of civil procedure --- иргэний байцаан шийтгэх төрөлжсөн хууль
code of criminal procedure --- эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль
coequal branches of power --- засаглалын тэнцвэртэй салаа мөчрүүд
coercive power --- албадах эрх
cohabitation --- намууд эвсэл байгуулахгүйгээр хамтран ажилах
coherent democracy --- зүгширсэн ардчилал
cohesion of the party --- намын нэгдэл нягтрал
collect taxes --- татвар хураамж авах
collective agreement --- хамтын гэрээ
collective decision --- хамтын шийдвэр
collective leadership --- хамтын удирдлага
collective solution --- хамтран шийдвэрлэх
collision --- мөргөлдөөн, зөрчил
collusion --- нууц хуйвалдаан
colonization --- тухайн сонгуулийн тойрогт оршин суудаггүй хүнл санал өгөх эрх олгох
combine forces --- хүчнүүдийг нэгтгэх
come to grips with a problem --- асуудлыг шийдхээр зориглон барьж авах
come to power --- засгийн эрх авах
command economy --- захиран тушаах эдийн засаг
commit for trial --- шүүхэд шилжүүлэх
committee of defense --- батлан хамгаалах хороо
commons --- төлөөлөгчдийн танхим
communist manifesto --- коммунист намын тунхаг
company law --- компанийн тухай хууль
comparative political analysis --- улс төрийн харьцуулсан задлан ялгал
comparative political studies --- улс төрийн харьцуулсан судалгаа
comparative politics --- харьцуулсан улс төр
comparative research --- харьцуулсан судалгаа
comparing states --- төрийн харьцуулал
compel --- албадах, тулгах
complementary factor --- нэмэлт хүчин зүйл
comply from fear --- захирагдах, айснаасаа гүйцэтгэх
compose --- зохицуулах
compulsory liquidation --- албадан татан буулгах
compulsory measure --- албадан арга хэмжээ
compulsory vote --- албадсан санал хураалт
concede a point --- асуудалд буулт хийх
conception of justice --- шударга ёсны үзэл баримтлал
conception of policy networks --- улс төрийн сүлжээний үзэл онол
concept of political culture --- улс төрийн соёлын үзэл
conception of power --- засаглалын онол
conception of the state --- төрийн онол
conceptual frame --- онол үзэл баримтлалын хүрээ
conceptual language --- онол үзэл баримтлалын хэл
concerns of comparative politics --- харьцуулсан улс төрийн судлагдахуун
concord --- зөвшөөрөл, гэрээ, хэлэлцээр
concurrent majorities --- танхим бүрт олонхи байх
conduct a free election --- чөлөөт сонгууль явуулах
conference --- бага хурал
confidence in the government --- засгийн газарт итгэх
confidence vote --- итгэл үзүүлэх санал хураалт
conflictual political culture --- зөрчилтэй улс төрийн соёл
congress of people's deputies --- ардын депутатуудын их хурал
congress --- хууль тогтоох байгууллага
congress party --- конгресс нам
congressman --- конгрессийн гишүүн
congressional districts --- конгрессийн сонгуулийн тойргууд
congressional majorities --- конгресс дэхь олонхи
congressional-presidential systems --- конгресс ёрөнхийлөгчийн системүүд
consensual political culture --- зөвшилцлийнулс төрийн соёл
consent of the government --- захирагдагсдын зөвшөөрөл
conservative party --- консерватив нам
constituency --- сонгогчид, сонгуулийн тойрог
constituent assembly --- үүсгэн байгуулах хурал
constituent power --- хууль тогтоох эрх мэдэл
constitution --- үндсэн хууль, гол хууль
constitutional council --- үндсэн хуулийн цэц
constitutional court --- үндсэн хуулийн шүүх
constitutional disputes --- үндсэн хуулийн маргаан
constitutional government --- үндсэн хуулийн төрийн засаглал
constitutional law --- үндсэн хуулийн эрх зүй
constitutional monarchy --- үндсэн хуульт хаант ёс
constitutional order --- үндсэн хуулийн дэг журам
constitutional qualifications --- үндсэн хуулийн шаардлага
constitutional reform --- үндсэн хуулийн шинэтгэл
constitutional right --- үндсэн хуулиар баталгаажуулсан эрх
constitutionalism --- үндсэн хуульт ёс
consul general --- ерөнхий консул
consultative committee --- зөвлөлдөх хороо
politics --- орчин үеийнхарьцуулсан улс төр
contempt of parliament --- парламентийг үл хүндэтгэх
contest --- суудлын төлөө тэмцэлдэх
contested election --- өрсөлдөөнт сонгууль
contracting parties --- хэлэлцэж тохирогч талууд
contrary to law --- хууль зөрчсөн
control --- удирдлага, хяналт, зохицуулалт , шалгалт
control negotiation --- хэлэлцээрийг хянах
control organization --- хяналтын байгууллага
controversial point --- алдаатай заалт
convention --- хурал их хурал
corporate body --- хуулийн этгээдийн эрхтэй байгууллага
corporate person --- хуулийн этгээд
corrupt officials --- Авилгалд автсан ажилтнууд
country --- улс орон
county --- английн засаг захиргааны нэгж
coup d'etat --- төрийн эргэлт
crime against state --- төрийн эсрэг гэмт хэрэг
criminal code --- эрүүгийн хууль
criminal law --- эрүүгийн эрх зүй
crisis of parties --- намуудын хямрал
cross-bench --- английн парламент дахь бие даасан гишүүдэд зориулсан суудал
cross-bencher --- парламентийн бие даасан гишүүн
crown --- хаан, хаант засаг
Crown imperial --- эзэн хааны титэм
crown law --- эрүүгийн эрх зүй
custom-house --- гаалийн газар
customary law --- гаалийн хууль
customs treaty --- гаалийн гэрээ
czarist Russia --- хаант Орос
cabinet crisis --- засгийн газрын хямрал
cabinet government --- танхимын засгийн газар
cabinet decision --- засгийн газрын шийдвэр
cabinet minister --- засгийн газрын гишүүн
call session --- чуулган хуралдуулах
call of the roll --- нэрээр санал хураах, өгөх
call new election --- шинэ сонгууль зарлах
campaign biography --- сонгуульд нэр дэвшигчдийн намтар
candidate-financing --- нэр дэвшигчдийн санхүүжүүлэх
candidate image --- нэр дэвшигчдийн төлөв төрх
candidature --- нэр дэвшигч
canon --- дүрэм, журам, хууль
canvass --- санал тоолох
capacity --- албан тушаал, эрх хэмжээ
capital point --- гол асуудал
captain -- удирдагч, тэргүүн
card vote --- төлөөлүүлэн санал хураах
caretaker government --- түр засгийн газар
carpet-bag government --- амер.тохиолдлын улс төрчдийн засаг
carriage --- хуулийн төсөл, санал тогтоол батлах
carry election --- сонгууль явуулах, олонхийн санал авах
case law --- жишээгээр шийтгэх хууль зүй
cast a ballot --- сонгуулийн хуудас олгох
cast a vote --- санал өгөх
catch-all party --- өргөн хүрээний нам
caucus --- гол төлөв намын дээдчүүдийн хаалттай хуралдаан
cautious policy --- хүлээж харзансан бодлого
censorship --- хяналт
censure --- буруушаах, шийтгэх
central authority --- төр засгийн төв байгууллага
central committee --- төв хороо
central election body --- сонгуулийн төв комисс
centralized bureaucratic state --- төвлөрсөн бюрократ төр
centralized economy --- төвлөрсөн эдийн засаг
centris party --- төвийн нам
ceremonial --- албан ёсны
chair --- даргалах , даргын суудал
chair of state --- төрийн өндөр албан тушаал
chairman of the state great --- УИХ-н дарга
challenge --- сонгогчийг санал өгөхөөс татгалзах
chamber --- парламентийн танхим
charismatic authority --- харизмат засаглал
charismatic ruler --- харизмат удирдагч
charter of the united nations --- НҮБ-н дүрэм
checks and balances --- засаглалын салаа мөчрүүд харилцан тэнцвртэй хяналттай байх зарчим
check-list --- сонгогчдийн нэрийн жагсаалт
cherish freedom --- эрх чөлөөгөө эрхэмлэх
chief of state --- төрийн тэргүүн
chief justice --- ерөнхий шүүгч
chief executives --- гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн
chief problem ---үндсэн гол асуудал
china's national people's congress --- бүх хятадын ардын төлөөлөгчдийн их хурал
chinese communist party --- хятадын коммунист нам
chinese political thought --- хятадын улс төрийн сэтгэлгээ
choose the president --- ерөнхийлөгч сонгох
christian democratic party --- христосын ардчилсан нам
circumvention of law --- хуулийг тойрч гарах
cite --- шүүхэд дуудагдах
city counsil --- орон нутгийн захиргааны зөвлөл
city court --- хотын шүүх
civil agent --- төрийн албан хаагч
civil servant --- төрийн албан хаагч
civil service --- төрийн алба
civil society --- иргэний нийгэм
civil war --- иргэний дайн
civilization --- соёл иргэншил
civilizational clash --- соёл иргэншлийн мөргөлдөөн
clamor --- шуугийн, эсэргүүцэл шум
class division --- ангийн хуваагдал
class entity --- ангийн мөн чанар
class enemies --- ангийн дайснууд
class struggle --- ангийн тэмцэл
classical liberalism --- уламжлалт либерал үзэл
classification --- ангилал
clause --- зүйл, хэсэг статья
clause-by-clause --- зүйл бүрээр нь, зүйл дараалал хэлэлцэх , санал авах
cleavage --- салж бутрах, санал зөрөх, хагарал
cleft country --- хагарч бутарсан улс
close down --- хаагдах, ажлаа зогсоох
closed issue --- шийдэгдсэн асуудал
closed primary --- хаалттай урьдчилсан сонгууль
closed session --- хаалттай хуралдаан
closing speech --- хааж үг хэлэх
coalition government --- эвслийн засгийн газар
coalition --- сөрөг хүчнүүдийн эвсэл
code law --- төрөлжсөн хууль
code of civil procedure --- иргэний байцаан шийтгэх төрөлжсөн хууль
code of criminal procedure --- эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль
coequal branches of power --- засаглалын тэнцвэртэй салаа мөчрүүд
coercive power --- албадах эрх
cohabitation --- намууд эвсэл байгуулахгүйгээр хамтран ажилах
coherent democracy --- зүгширсэн ардчилал
cohesion of the party --- намын нэгдэл нягтрал
collect taxes --- татвар хураамж авах
collective agreement --- хамтын гэрээ
collective decision --- хамтын шийдвэр
collective leadership --- хамтын удирдлага
collective solution --- хамтран шийдвэрлэх
collision --- мөргөлдөөн, зөрчил
collusion --- нууц хуйвалдаан
colonization --- тухайн сонгуулийн тойрогт оршин суудаггүй хүнл санал өгөх эрх олгох
combine forces --- хүчнүүдийг нэгтгэх
come to grips with a problem --- асуудлыг шийдхээр зориглон барьж авах
come to power --- засгийн эрх авах
command economy --- захиран тушаах эдийн засаг
commit for trial --- шүүхэд шилжүүлэх
committee of defense --- батлан хамгаалах хороо
commons --- төлөөлөгчдийн танхим
communist manifesto --- коммунист намын тунхаг
company law --- компанийн тухай хууль
comparative political analysis --- улс төрийн харьцуулсан задлан ялгал
comparative political studies --- улс төрийн харьцуулсан судалгаа
comparative politics --- харьцуулсан улс төр
comparative research --- харьцуулсан судалгаа
comparing states --- төрийн харьцуулал
compel --- албадах, тулгах
complementary factor --- нэмэлт хүчин зүйл
comply from fear --- захирагдах, айснаасаа гүйцэтгэх
compose --- зохицуулах
compulsory liquidation --- албадан татан буулгах
compulsory measure --- албадан арга хэмжээ
compulsory vote --- албадсан санал хураалт
concede a point --- асуудалд буулт хийх
conception of justice --- шударга ёсны үзэл баримтлал
conception of policy networks --- улс төрийн сүлжээний үзэл онол
concept of political culture --- улс төрийн соёлын үзэл
conception of power --- засаглалын онол
conception of the state --- төрийн онол
conceptual frame --- онол үзэл баримтлалын хүрээ
conceptual language --- онол үзэл баримтлалын хэл
concerns of comparative politics --- харьцуулсан улс төрийн судлагдахуун
concord --- зөвшөөрөл, гэрээ, хэлэлцээр
concurrent majorities --- танхим бүрт олонхи байх
conduct a free election --- чөлөөт сонгууль явуулах
conference --- бага хурал
confidence in the government --- засгийн газарт итгэх
confidence vote --- итгэл үзүүлэх санал хураалт
conflictual political culture --- зөрчилтэй улс төрийн соёл
congress of people's deputies --- ардын депутатуудын их хурал
congress --- хууль тогтоох байгууллага
congress party --- конгресс нам
congressman --- конгрессийн гишүүн
congressional districts --- конгрессийн сонгуулийн тойргууд
congressional majorities --- конгресс дэхь олонхи
congressional-presidential systems --- конгресс ёрөнхийлөгчийн системүүд
consensual political culture --- зөвшилцлийнулс төрийн соёл
consent of the government --- захирагдагсдын зөвшөөрөл
conservative party --- консерватив нам
constituency --- сонгогчид, сонгуулийн тойрог
constituent assembly --- үүсгэн байгуулах хурал
constituent power --- хууль тогтоох эрх мэдэл
constitution --- үндсэн хууль, гол хууль
constitutional council --- үндсэн хуулийн цэц
constitutional court --- үндсэн хуулийн шүүх
constitutional disputes --- үндсэн хуулийн маргаан
constitutional government --- үндсэн хуулийн төрийн засаглал
constitutional law --- үндсэн хуулийн эрх зүй
constitutional monarchy --- үндсэн хуульт хаант ёс
constitutional order --- үндсэн хуулийн дэг журам
constitutional qualifications --- үндсэн хуулийн шаардлага
constitutional reform --- үндсэн хуулийн шинэтгэл
constitutional right --- үндсэн хуулиар баталгаажуулсан эрх
constitutionalism --- үндсэн хуульт ёс
consul general --- ерөнхий консул
consultative committee --- зөвлөлдөх хороо
politics --- орчин үеийнхарьцуулсан улс төр
contempt of parliament --- парламентийг үл хүндэтгэх
contest --- суудлын төлөө тэмцэлдэх
contested election --- өрсөлдөөнт сонгууль
contracting parties --- хэлэлцэж тохирогч талууд
contrary to law --- хууль зөрчсөн
control --- удирдлага, хяналт, зохицуулалт , шалгалт
control negotiation --- хэлэлцээрийг хянах
control organization --- хяналтын байгууллага
controversial point --- алдаатай заалт
convention --- хурал их хурал
corporate body --- хуулийн этгээдийн эрхтэй байгууллага
corporate person --- хуулийн этгээд
corrupt officials --- Авилгалд автсан ажилтнууд
country --- улс орон
county --- английн засаг захиргааны нэгж
coup d'etat --- төрийн эргэлт
crime against state --- төрийн эсрэг гэмт хэрэг
criminal code --- эрүүгийн хууль
criminal law --- эрүүгийн эрх зүй
crisis of parties --- намуудын хямрал
cross-bench --- английн парламент дахь бие даасан гишүүдэд зориулсан суудал
cross-bencher --- парламентийн бие даасан гишүүн
crown --- хаан, хаант засаг
Crown imperial --- эзэн хааны титэм
crown law --- эрүүгийн эрх зүй
custom-house --- гаалийн газар
customary law --- гаалийн хууль
customs treaty --- гаалийн гэрээ
czarist Russia --- хаант Орос
күнз шүүмжлэл өгүүлэл
Сурахуй хэмээхүй нэгдүгээр бүлэг
Нэг
Күнз өгүүлрүүн Эрдмийг сурсан хойно эрхбиш үргэлжид давтан сурваас цэнгэл бусуу?Эрхэм шавь эрдэм сураар алсаас ирэхүй баясал бус уу?Бусад хүмүүн өөрийн биеийг мэдэхгүйяэ бухимдан эс хорсох аваас эрдэмт сайд бус уу?
Хоёр
Ю Зы өгүүлрүүн Хүмүүн болвоос эцэг эхээ ачилж,ихэс ахсыг хүндлэвээс дээдэст тэрслэгч цөөн бөлгөө.Дээдэст тэрслэгч үгүй аваас самуун үйлдэхэд дурлагч үгүй.Эрдэмт сайд эх суурийг бүтээхийг хичээюү.Эх суурь тавиваас ёс журам тогтъюу.
Гурав
Күнз өгүүлрүүн Ам дүүрэн уран гоё үгтэй,нүүр дүүрэн зусар бялангач дүртэй,ийм хүмүүн яахин өршөөл журамт байнам
Дөрөв
Зэн зы өгүүлрүүн Би өдөр бүр өөрийн биеийг шинжнэм
-Алив бусдын тул үйл бүтээхүйд үнэн сэтгэлээ зарсан бил үү?
-Анд нөхөдтэйгөө алаггүй үнэнчээр нөхөрлөсөн бил үү?
-Ачит багшийн өвлүүлсэн эрдмийг алдалгүй давтан сурсан бил үү?
Тав
Күнз өгүүлрүүн Мянган цэрэг тэрэгт улсыг засан тохинуулъюу хэмээвээс ажил үйлд хичээнгүй шударгыг эрхэмлэж,эд агуурсыг аривлаж,эзэд ноёдыг дээдлэн,энгийн ардыг эрхбиш тариг амсхийх чөлөөнөөр дайчилваас зохилтой.
Нэг
Күнз өгүүлрүүн Эрдмийг сурсан хойно эрхбиш үргэлжид давтан сурваас цэнгэл бусуу?Эрхэм шавь эрдэм сураар алсаас ирэхүй баясал бус уу?Бусад хүмүүн өөрийн биеийг мэдэхгүйяэ бухимдан эс хорсох аваас эрдэмт сайд бус уу?
Хоёр
Ю Зы өгүүлрүүн Хүмүүн болвоос эцэг эхээ ачилж,ихэс ахсыг хүндлэвээс дээдэст тэрслэгч цөөн бөлгөө.Дээдэст тэрслэгч үгүй аваас самуун үйлдэхэд дурлагч үгүй.Эрдэмт сайд эх суурийг бүтээхийг хичээюү.Эх суурь тавиваас ёс журам тогтъюу.
Гурав
Күнз өгүүлрүүн Ам дүүрэн уран гоё үгтэй,нүүр дүүрэн зусар бялангач дүртэй,ийм хүмүүн яахин өршөөл журамт байнам
Дөрөв
Зэн зы өгүүлрүүн Би өдөр бүр өөрийн биеийг шинжнэм
-Алив бусдын тул үйл бүтээхүйд үнэн сэтгэлээ зарсан бил үү?
-Анд нөхөдтэйгөө алаггүй үнэнчээр нөхөрлөсөн бил үү?
-Ачит багшийн өвлүүлсэн эрдмийг алдалгүй давтан сурсан бил үү?
Тав
Күнз өгүүлрүүн Мянган цэрэг тэрэгт улсыг засан тохинуулъюу хэмээвээс ажил үйлд хичээнгүй шударгыг эрхэмлэж,эд агуурсыг аривлаж,эзэд ноёдыг дээдлэн,энгийн ардыг эрхбиш тариг амсхийх чөлөөнөөр дайчилваас зохилтой.
күнз
Дэлхийн суут арван сэтгэгчдийн нэг Күнзийн амьдрал,
уран бүтээл
“Зарим хүн амьд атлаа үхсэн мэт, зарим хүн нэгэнт үгүй атал амьд мэт”
Тив, тивийн хүн ардын сэтгэл зүрхэнд мөнхрөн, үг сургаал эш номлол нь мянга мянганы их урсгалд элэгдэж хуучралгүй харин улам өнгө гэрэл нэмэн, уламжилсаар өдгөө бидний үед хүрч ирсэн чухамхүү мөнхөд “амьд мэт” их мэргэдийн нэг бол 2500 гаруй жилийн өмнө амьдарч бүтээж асан эртний Хятадын их сэтгэгч соён гэгээрүүлэгч, суут мэргэн Кунз юм.
Кунз христийн (нийтийн) тооллын өмнөх 551 онд / “МЭӨ” “манай тооллын өмнө” гэж бичиж ярих нь угтаа буруу юм М.Ч/Лу хэмээх ханлиг улсын Чү Фу хэмээх газар (одоогий шаньдун мужийн Чү ФУ хот) төрж, 479 онд 73 насандаа таалал төгссөн хэмээн түүх шашдирт тэмдэглэгдэн үлджээ. Өргөмжилсөн нэр нь Жун Ни.
Кунзийн өвөг дээдэс нь Сүн улсын язгууртны удам угсаа байсан хэдий ч, доройтон буурсаар Күнзийн 5-р үеийн өвөг Сүн улсаас дутаан, Лу улсад дагаар ирж суусан ажээ. Гэсэн ч кунзийн эцэг Шү Лянь Хэ цэргийн дайчин эр байж, 2 ч удаа гавъа байгуулж, бага шиг түшмэлийн алба хашиж явжээ. Шү Лянь Хэ удам залгах хүүтэй болохыг ихэл хүсэвч, авааль эхнэр нь хэдэн охин төрүүлсэн ажв хоёр дахь эхнэр нь нэг хүү төрүүлсэн авч, хяслантай нь өрөөл татанхай төржээ. Энэ үед Шү Лянь Хэ нас сүүдэр хэдийнээ 66 хүрсэн авч, хүүтэй болохын хүслэнгээр дахин эхнэр авч, залуу эхнэр Ян Жэн нь 1 хүү төрүүлсэн нь хожимийн сод мэргэн Күнз байжээ.
Күнзийг 3 настай балчир байхад эцэг нь тэнгэрт хальж, өнөр гэрт зовлон нүүрлэжээ. Бэлбэсэрч хоцорсон гурван эхнэр, өнчирч үлдсэн арваад хүүхдийн эв түнжин өдөр ирэхгүй эвдэрэн хагарч буйг ажиж мэдэрсэн Күнзийн эх хүүгээ аван гэрээсээ гарч явсан ажээ. Залуу эх зовлон зүдгүүр дундуур туучсаар хүүгээ өсгөж, эрийн цээнд дөнгөж хүргээд 17 настайд нь өөрөө цаг бусаар нас нөгчижээ. Эцэг эхээс эрт өнчирсөн залуу хүү хорвоогийн хатуу зовлонгоос хаагуур нь хаагуур нь зайлах билээ. Тиймээс ч Күнз “Би хар багаасаа ядуу доорд явж, хатуу хүтүү бүхнийг сурсан билээ” (9-6) гэж өгүүлсэн байдаг. Тэр амьдрахын эрхээр амьтан хүний найр наадам, бэлбэсрэл гашуудлын үйл дээр бүрээ үлээж, язгууртан хэргэмтний гэрийн сангийн нярав хийж, данс хөтлөх, мал хариулах зэрэг тэр үеийн хар бор ажилд нухлагдаж явсныг түүхэнд тэмдэглэн үлдээсэн байдаг.
Күнз бага насандаа эрдэм боловсрол хэрхэн олсон тухай ном бичигт төдий л тодорхой тэмдэглэгдэн үлдсэнгүй. “Би эхээс эрдэм чадвар төгс төрөөгүй билээ. Эртний соёлд шимтэн суралцаж, эрдмийг эрлээр олсон бөлгөө” хэмээн өгүүлсэн байдаг. “Эгэл дороос суран сурсаар эрхэм дээдэд нэвтрэв” хэмээсэн ч бас буй. Тэр цагт ёслол, хөгжим, харвах намнах, цэргийн тэрэг хөтлөх, хэл бичиг, тоо бодлого зэргийг “Зургаан эрдэм” хэмээн нэрлэдэг, эрдэм номд эхлэн суралцагчид юун түрүүнд тэрхүү зургаан эрдэм хэмээгчийг хичээн сурдаг байсан агаад Күнз ч түүнд суралцсан нь лавтай. Тахилгын сүмд ирвээс алив учрыг ямагт асуун лавладаг, хүмүүс түүнийг ёс мэддэг хэмээн хөхүүлэхүйд “ Энэ бол ёслол” хэмээн хариулсан байдаг. Ер нь Күнзийн суртал номлолд ёслол, хөгжим, харвах наманх, цэрэг дайны хэрэг явдлын тухай өгүүлсэн нь цөөнгүй тааралдана.
“Би 15 насандаа эрдэмд шимтэн, 30 хүрэхүйд эрийн цээнд хүрч, 40 хүрэхүйд төөрөлдөж гуйвахааргүй зогсож, 50 хүрэхүйд тэнгэрийн бошгыг таньж, 60 хүрэхүйд сонссон болгоноо салгаж ялгаж чадах болж, 70 хүрээд хүсэл зоргоороо явавч, хэв ёсны хүрээ хэвчээнээс хэтэрч эс халив.” хэмээсэн нь чухамдаа нэг насны туулж өнгөрүүлсэн амьдралаа хураан өгүүлжээ гэлтэй.
19 настайдаа Цы Гуан хэмээх бүсгүйг эхнэр болгон авч, жилийн дараа хүүтэй болжээ. Хүү Күү Ли нь 50 настайдаа нас нөгчсөн ажээ.
30 настайдаа өөрийн номын сургуулийг байгуулж, хэдэн арван жил хичээн зүтгэсээр, шавь нарынх нь тоо 3000 хүрсэн агаад түүнээс ном эрдэмд төгс боловсорсон 72 шавь байсан талаар түүх шастирт тэмдэглэгдэн үлдсэн байна.
Күнз бүхий л амьралаа уламжлалт соёлыг сэргээх, сайн ёс суртахууныг номлох, түгээн дэлгэрүүлэх, хүн ардыг соён гэгээрүүлэхэд зориулсан ажээ. Өтөл насандаа нангиадын соёл, утга зохиолын сор сонгодог 6 бүтээл болох яруу найргийн “Шүлэглэлт ном”. төр засаглалын “Засагт ном”, ёс суртлын “ Ёслолт ном”, хөгжмийн “Хөгжимт ном”, түүх шашдирын “ Хавар намар” зэргийг эмхэтгэн цуглуулж, ариутган шүүж, бичиж туурвин өвлүүлжээ.
“ Цаг хугацаа урсан одохуйд нас хүмүүнийг үл хүлээхийн” жам ёсоор эрдэмт шавь нар нь өтөлж, Күнзийг 69 настайд энэрэлт хүү Күн Ли нь нас нөгчжээ. 71 настайд нь эрдэмт шавь Ян Хуй, 72 настайд нь Жун Ю нар нь ар араасаа бурхан болов. Насан өндөр болсон Күнз уй гашууд автан бие лагшин нь чилээрхсээр Христийн тооллын өмнөх 479 онд 73 нас сүүдэр дээрээ ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлж, тэнгэрт хальжээ.
Monday, December 13, 2010
Улс төрийн нэр томьёоны толь4
BALLOT нууц санал хураалт
CAMPAIGN - кампанит ажил
CAUCUS - уузалт
CONCESSION - концесси. 2. буулт хийсэн юм
CONSTITUENTS -
CONVENTION - их хурал. 2. гэрээ, хэлэлцээр, хоорондын гэрээ. 3. хэвшил.
DELEGATE - төлөөлөгч.
DEMOCRACY - 1. ардчилал. 2. ардчилсан үзэл.
ELECTION - сонгууль.
ELECTORATE - сонгогчид
CAMPAIGN - кампанит ажил
CAUCUS - уузалт
CONCESSION - концесси. 2. буулт хийсэн юм
CONSTITUENTS -
CONVENTION - их хурал. 2. гэрээ, хэлэлцээр, хоорондын гэрээ. 3. хэвшил.
DELEGATE - төлөөлөгч.
DEMOCRACY - 1. ардчилал. 2. ардчилсан үзэл.
ELECTION - сонгууль.
ELECTORATE - сонгогчид
IMPEACH ял зэм тохох; ял тулгах
INAUGURATION нээлтийн ажиллагаа. Шинэ албан тушаалд залах ёслол
INCUMBENT үүрэгтэй хийх ёстой, засгийн эрхэнд гарсан
NOMINATE нэр оруулах, нэрлэх, нэр дэвшүүлэх, томилох
NONPARTISAN нэг талыг баримтлах ёсгүй
PLATFORM индэр ,тайз
PRIMARY эхний анхдагч
INAUGURATION нээлтийн ажиллагаа. Шинэ албан тушаалд залах ёслол
INCUMBENT үүрэгтэй хийх ёстой, засгийн эрхэнд гарсан
NOMINATE нэр оруулах, нэрлэх, нэр дэвшүүлэх, томилох
NONPARTISAN нэг талыг баримтлах ёсгүй
PLATFORM индэр ,тайз
PRIMARY эхний анхдагч
Presedent ерөнхийлөгч
Government засгийн газар
Congress их хурал
administration, department, ministry - яам
clime нутаг, дүүрэг
district дүүрэг
outskirt хотын зах
region муж
section салбар, тасаг
regiment дэг журам тогтоох
politic ухаалаг, зөв
economics, economy эдийн засаг
unemployment ажилгүйдэл
indigence ядуурал, хоосрол, гуйлганчлал
prime minister ерөнхий сайд
embassy элчин сайдын яам
passport паспорт
minister элчин
RATIFY батлах зөвшөөрөх, гарын үсэг зурах
RECOUNT ярих, хүүрнэх, өгүүлэх, тоочих
VOTE санал хураалт
Tuesday, December 7, 2010
Улс төрийн нэр томьёоны толь 3
back---баталгаажуулах дэмжих санхүүжүүлэх
back door---нууц явуулага
backbencher---парламентын жирийн гишүүн
backdown---ухрах бууж өгөх
back-room---нууц хэлэлцээр
back-set---саад тотгор бэрхшээл
backslider---урвагч замын хань
back politics---Бохир улс төр
bad money--- хуурамч мөнгө
ballot---нууц санал хураалт
ballot paper---сонгуулын хуудас
bankruptcy---дампуурал
bar---хүчингүй болгох
bar association---өмгөөлөгчдийн холбоо
bargain---хэлцэл
barons---дээд язгууртнууд
barrier---саад бэрхшээл
bartering the land---газрыг арилжих
basic principle---гол зарчим
basic rights-freedoms---үндсэн эрх үүрэг
battery---зодох занчих
battle---тулалдаан байлдаан
beaten enemy---бут цохигдсон дайсан
belligerency---дайны байдал
belligerent powers---дайтаж буй гүрнүүд
belong to any party---намд харьяалагдах
belonging---холбоотой нэгдмэл байх
bench---парламентын суудал
benefit---баялаг эрх дарх ашиг
bestow g title---цол хэргэм хүртээх олгох
betray---урван тэрслэх
bias favourably---байн нөлөө үзүүлэх
bible---библийн сургаал
bicameral--- 2 танхимийн
big stick---хүч хэрэглэх бодлого
bilateral relation---2 талын харилцаа
bill---хуулийн төсөл,жагсаалт бүртгэл
bill of charge---зардлын тооцоо
bill of Rights---АНУ н үндсэн хуулийн нэмэлтийн эхний 10 заалт
bilingual country---2 хэлтэй орон
biographical method---намтар судлалын арга
bipartisanship---2 намын тогтолцоо
bipolar policy---2 туйлт бодлого
birthplace of democracy---ардчиллын өлгий нутаг
Bizonal Economic Council---2 бүсийн эдийн засгийн зөвлөл
blackmail---сүрдүүлэг далайлган сүрдүүлэх
blame---гэм буруу зэмлэл
blanket ballot---нэрсээр санал авах
blasphemy---бурхан шүтээн хараах
blind obedience---сохроор дагах
bloc---эвсэл нэгдэл
blockade---бүслэлт хориг
blood relationship---цусан төрлийн холбоо
bloody battle---цус урсгасан тулаан
blow up plans---төлөвлөгөөг таслах баллах
blunder---бүдүүлэг алдаа
bolster the rejime---дэглэмийг дэмжих
bombing---бөмбөгдөлт
border dispute---хилийн маргаан
border talks---хилийн хэлэлцээр
borrow---зээл авах
bother---санаа зовоох ажил удах
boundary rejime---хилийн дэглэм
boundary sign---хилийн тэмдэг
bourgeoisie---хөрөнгөтөн
boycott---эсэргүүцэх
breach---хууль гэрээ үүрэг эрх зөрчих
breach of international law---олон улсын хууль зөрчих
breach of oath---тангарагаа няцах
breach of privilege---парламентын гишүүд эрх ямбаа зөрчих
break a deadlock---мухардлаас гарах
break opposition---сөрөг хүчийг дарах
break the slate amep---нэрээ татах
breakdown of the empire---Эзэнт гүрний уналт
breakup---задрал уналт бутралт
back door---нууц явуулага
backbencher---парламентын жирийн гишүүн
backdown---ухрах бууж өгөх
back-room---нууц хэлэлцээр
back-set---саад тотгор бэрхшээл
backslider---урвагч замын хань
back politics---Бохир улс төр
bad money--- хуурамч мөнгө
ballot---нууц санал хураалт
ballot paper---сонгуулын хуудас
bankruptcy---дампуурал
bar---хүчингүй болгох
bar association---өмгөөлөгчдийн холбоо
bargain---хэлцэл
barons---дээд язгууртнууд
barrier---саад бэрхшээл
bartering the land---газрыг арилжих
basic principle---гол зарчим
basic rights-freedoms---үндсэн эрх үүрэг
battery---зодох занчих
battle---тулалдаан байлдаан
beaten enemy---бут цохигдсон дайсан
belligerency---дайны байдал
belligerent powers---дайтаж буй гүрнүүд
belong to any party---намд харьяалагдах
belonging---холбоотой нэгдмэл байх
bench---парламентын суудал
benefit---баялаг эрх дарх ашиг
bestow g title---цол хэргэм хүртээх олгох
betray---урван тэрслэх
bias favourably---байн нөлөө үзүүлэх
bible---библийн сургаал
bicameral--- 2 танхимийн
big stick---хүч хэрэглэх бодлого
bilateral relation---2 талын харилцаа
bill---хуулийн төсөл,жагсаалт бүртгэл
bill of charge---зардлын тооцоо
bill of Rights---АНУ н үндсэн хуулийн нэмэлтийн эхний 10 заалт
bilingual country---2 хэлтэй орон
biographical method---намтар судлалын арга
bipartisanship---2 намын тогтолцоо
bipolar policy---2 туйлт бодлого
birthplace of democracy---ардчиллын өлгий нутаг
Bizonal Economic Council---2 бүсийн эдийн засгийн зөвлөл
blackmail---сүрдүүлэг далайлган сүрдүүлэх
blame---гэм буруу зэмлэл
blanket ballot---нэрсээр санал авах
blasphemy---бурхан шүтээн хараах
blind obedience---сохроор дагах
bloc---эвсэл нэгдэл
blockade---бүслэлт хориг
blood relationship---цусан төрлийн холбоо
bloody battle---цус урсгасан тулаан
blow up plans---төлөвлөгөөг таслах баллах
blunder---бүдүүлэг алдаа
bolster the rejime---дэглэмийг дэмжих
bombing---бөмбөгдөлт
border dispute---хилийн маргаан
border talks---хилийн хэлэлцээр
borrow---зээл авах
bother---санаа зовоох ажил удах
boundary rejime---хилийн дэглэм
boundary sign---хилийн тэмдэг
bourgeoisie---хөрөнгөтөн
boycott---эсэргүүцэх
breach---хууль гэрээ үүрэг эрх зөрчих
breach of international law---олон улсын хууль зөрчих
breach of oath---тангарагаа няцах
breach of privilege---парламентын гишүүд эрх ямбаа зөрчих
break a deadlock---мухардлаас гарах
break opposition---сөрөг хүчийг дарах
break the slate amep---нэрээ татах
breakdown of the empire---Эзэнт гүрний уналт
breakup---задрал уналт бутралт
Улс төрийн нэр томьёоны толь
acquistion of skills---ур чадвартай болох
act---хэлэлцээр
act---хууль тогтоол баримт
act of aggression---түрэмгий үйлдэл
act of amnesty---өршөөл үзүүлэх тухай хууль
act of parliament---парламентын хууль
act of state---төрийн байгууллагын акт
acting chairman---даргын үүрэг гүйцэтгэгч
action---үйлдэл хэрэг
active laws---мөрдөж байгаа хуулиуд
activity---идэвх
actor---оролцогч
actual problems---тулгамдсан асуудлууд
address---уриалж хандах үг хэлэх
adherence to principles---зарчмаа баримтлах сахих
ad hoc---тухайн тохиолдолд
adjuration---тангараг өргөх
adjustment of conflicts---мөргөлдөөнийг зохицуулах
administration---засаг захиргаа
administrative body---захиргааны байгууллага
administrative law---захиргааны эрх зүй
administrative punishment---захиргааны шийтгэл
admitted law---нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн хууль
adopt a resolution---тогтоол гаргах
adopt the agenda---хэлэлцэх асуудлыг батлах
act---хэлэлцээр
act---хууль тогтоол баримт
act of aggression---түрэмгий үйлдэл
act of amnesty---өршөөл үзүүлэх тухай хууль
act of parliament---парламентын хууль
act of state---төрийн байгууллагын акт
acting chairman---даргын үүрэг гүйцэтгэгч
action---үйлдэл хэрэг
active laws---мөрдөж байгаа хуулиуд
activity---идэвх
actor---оролцогч
actual problems---тулгамдсан асуудлууд
address---уриалж хандах үг хэлэх
adherence to principles---зарчмаа баримтлах сахих
ad hoc---тухайн тохиолдолд
adjuration---тангараг өргөх
adjustment of conflicts---мөргөлдөөнийг зохицуулах
administration---засаг захиргаа
administrative body---захиргааны байгууллага
administrative law---захиргааны эрх зүй
administrative punishment---захиргааны шийтгэл
admitted law---нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн хууль
adopt a resolution---тогтоол гаргах
adopt the agenda---хэлэлцэх асуудлыг батлах
Subscribe to:
Posts (Atom)